راه اندازی دستگاه پیشرفته تشخیص سموم و ترکیبات شیمیایی(GC-Mass )در آزمایشگاه غذاوداروبوشهر

10 مهر 1395
به گزارش روابط عمومی معاونت غذاو دارو بوشهر،اخیرا یکی از مجهزترین و پیشرفته ترین دستگاههای تشخیص آنالیزوشناسایی ترکیبات مختلف شیمیایی مواد غذایی و دارویی در آزمایشگاه معاونت غذاودارو بوشهر نصب و راه اندازی شده است.به همین منظور گفتگویی با دکتر محبی رئیس آزمایشگاه کنترل غذا ودارو بوشهرجهت آشنایی بیشتر با کاربرد این دستگاه انجام داده ایم که توجه شما را به آن جلب می نمائیم. 1_ دستگاه جی سی مس (GC-Mass ) چیست؟ یکی از پیشرفته ترین دستگاههای مورد استفاده در آنالیز دستگاهی، روش کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی (GC-Mass ) میباشد که ترکیبات، پس از جداسازی، با استفاده از طیف سنج جرمی شناسایی می شوند. دستگاه Mass – GC ترکیبی از دو روش تجزیه ای است که گونه های یک مخلوط در GC جدا و سپس ساختار هرگونه بوسیله Mass شناسایی می شوند. ضرورت کار با این دستگاه از اهمیت بالایی برخوردار است. از این دستگاه برای جداسازی و شناسایی ترکیبات مختلف استفاده می شود که در شرایط بهینه (optimum )قابلیت تعیین مقادیر بسیار کم را دارا می باشد. برتري عمده اين روش نسبت به ساير روش‌ها، سریع بودن پاسخ‌دهي مي‌باشد (شناسایی اجزای مخلوط ظرف کمتر از90 ثانیه پس از ورود مخلوط بداخل دستگاه انجام می شود)، همچنین حتی در صورت در اختیار داشتن مقادیر بسیار اندکی از یک مخلوط در حد پیکوگرم ، می توان به دقت، اقدام به شناسایی نوع و مقادیر اجزای تشکیل دهنده آن نمود. مهمترين مزیت اين روش نسبت به ساير روش‌ها از قبيل TEM، XRD، UV-Vis، IR، اسپکتروسکپي و رامان اين است كه براي تعيين ترکيبات به طور مستقيم از روش‌هاي فوق نمي‌توان استفاده کرد. اما از روش MS مي‌توان استفاده نمود. حساسیت این دستگاه بسیار قابل توجه بوده و بعد از جداسازی و اسکن با اسپکترومتر جرمی، با استفاده از کتابخانه و اطلاعات موجود در رایانه دستگاه که اطلاعات و طیفهای جرمی ترکیبات مختلف در آن وجود دارد می توان اقدام به شناسایی اجزای جداسازی شده کرد. 2_ کاربردهای این دستگاه در چه مواردی است؟ امروزه، دستگاه Mass-GC درحوزه های مختلف علوم شیمی تجزیه، شیمی آلی، شیمی دریا، محیط زیست و بیشتر در شاخه های مختلف شیمی، کشاورزی و داروسازی کاربرد وسیعی دارد. اندازه گیری مقدار داروها و بررسی ساختار آنها ، سنجش آلودگی ها در آب، خاک وهوا ،اندازه گیری و شناسایی هیدروکربن ها و ترکیبات آلی موجود ، تعیین وزن مولکولی، فرمول تجربی و طیف جرمی ترکیبات ، تجزیه ترکیبات آلی، بیولوژیک، پلیمرهای حاوی نانو ذرات، فلورین ها و ترکیبات شاخه ای ، جداسازی و شناسایی مواد ،تعیین وزن مولکولی مواد ، شناسایی ترکیبات ناشناخته ، اندازه گیری ترکیبات آلی ، تهیه کروماتوگرام و طیف جرمی ، جداسازی و شناسایی مواد و ترکیبات ناشناخته در صنایع غذایی، شیمیایی و پتروشیمی به منظور تشخیص، تعیین و اندازگیری مواد از کاربردهای این دستگاه می باشد. اما مهمترین هدف خریداری ونصب این دستگاه درآزمایشگاه معاونت غذاوداروبوشهر ، تعیین بقایای سموم دفع آفات نباتی در نمونه های مواد غذایی وارداتی از جمله برنج و چای، از مبادی ورودی و گمرکات این استان می باشد. 3_نحوه کار دستگاه چگونه است؟ در دستگاه GC-MS اجزای یک مخلوط به ترتیب توسط یک ستون کروماتوگرافی از هم جدا شده و وارد منبع یونش طیف سنج جرمی می‌گردند و سپس بواسطه تولید میدانهای الکتریکی و مغناطیسی پر قدرت، اقدام به شناسایی کمی و کیفی اجزای مخلوط بر اساس نسبت بار الکتریکی به جرم (m/z) آنها می گردد. 4_ این دستگاه با چه هزینه ای و توسط چه سازمانی خریداری شده است؟ بالغ بر چهارصد میلیون تومان توسط سازمان غذا وداروصرف تهیه آن شده است که نگهداری و ست آپ و بروزرسانی روشهای مورد نیاز نیز کم هزینه نمی باشد. 5_آیا می توان گفت که با تجهیز آزمایشگاه بوشهر به این دستگاه در زمینه عدم نیاز به ارسال نمونه به آزمایشگاههای خارج از استان به خودکفایی رسیده ایم؟ در گذشته تقریبا تمام نمونه های ارسالی به معاونت غذا و دارو، جهت انجام آنالیزهای بقایای سموم دفع آفات نباتی، به خارج از استان و بیشتر به آزمایشگاههای همکار در تهران ارسال می شد که اکنون به یاری خدا این آزمونها در بخش سم شناسی و آنالیز دستگاهی آزمایشگاه بوشهر، توسط کارشناسان بوشهری همانند سایر آزمونهای دیگر انجام می گردد. البته همانطور که قبلا اشاره کردم این تکنیک دارای کاربردهای فراوان دیگری نیز می باشد که زمینه برای انجام این امور مهم نیزدرآینده نزدیک فراهم خواهد گردید. 5-درپایان اگر صحبتی مانده است بفرمائید؟ کمبود نیروی متخصص در زمینه کاربا دستگاههای پیشرفته و جدید بزرگترین مشکل ما و کشور است. ولی در مورد آزمایشگاه ما، امید است که با همت همکاران فعال ومجرب و با وجدان آزمایشگاه بوشهروبا اجرای دوره های آموزشی لازم این مشکلات نیز برطرف گردد وان شاءالله با حمایتهای آزمایشگاههای مرجع کنترل غذا و دارو و قطب فارس، به زودی ما به این حد از تخصص، دست یابیم.